Czym są punkty spustowe

Punktem spustowym nazywamy miejsce wykazujące się zaburzoną mikrostrukturą w obrębie włókien mięśniowych. W obrazie mikroskopowym widoczne są takie zmiany jak zmniejszona liczba jąder komórkowych oraz mitochondriów, uszkodzenie siateczki sarkoplazmatycznej, zaciera się symetryczne prążkowanie sarkomerów oraz pogrubienie danego włókna. Obserwuje się również zmiany na poziomie organizacji warstw powięzi (tkanki łącznej) otaczającej komórki mięśniowe w formie śródmięsnej oraz całe pęczki w formie omięsnej. Z upływem czasu i przechodzeniem powyższego stanu w chroniczny, zaobserwować można przerastanie wyżej wymienionych warstw powięziowych. W bliskim otoczeniu samego punktu spustowego obserwowany jest również znaczny wzrost stężenia substancji uwrażliwiających receptory bólowe i mediatorów stanu zapalnego tj. substancji P, bradykinin, serotoniny, CGRP, TNF-a, norepinefryny, IL 1-β oraz ślady rozpadu komórkowego i kwaśny odczyn pH. Co nie przekłada się na oznaki stanu zapalnego widocznego w morfologii. Ponadto w okolicy TrP dochodzi do obkurczenia naczyń krwionośnych doprowadzających, nieprawidłowej funkcji płytek nerwowo-mięśniowych, ze względu na wyżej wymieniony wzrost substancji uwrażliwiających dochodzi do drażnienia nocyceptorów.

Po czym możemy poznać że mamy do czynienia z mięśniowo-powięziowym zespołem bólowym czyli jak znaleźć punkt spustowy w klinice

Odnalezienie poprzez palpację wysoce drażliwego punktu bądź punktów (może być wyczuwalne w formie zgrubienie/niewielkiego guzka) w obrębie napiętego pasma TB (TB – Taut Band) co wywołuje lokalną odpowiedź drżeniową (LTR – local twitch response) którą możemy zaobserwować wzrokowo lub wyczuć poprzez palpację. Poprzez ucisk na powyższe punkty powinniśmy odwzorowywać specyficzne dolegliwości pacjenta całkowicie lub częściowo z którymi się do nas zwraca (powodując ból o charakterze miejscowym, rzutowanym lub inne czucie opaczne), wówczas mówimy o aktywnym punkcie spustowym.

W przypadku kiedy dolegliwości związane z uciskiem na odnaleziony punkt wywołują nowe, nieznane dolegliwości mówimy o uśpionym punkcie spustowym inaczej latencyjnym (L-TrP – Latency-Trigger Point ) które według światowej sławy autorytetów występują u wszystkich ludzi w różnych ilościach, nawet u dzieci powyżej 1 roku życia. Ten rodzaj punktów spustowych nie powoduje świadomych dolegliwości i zaburzeń a subkliniczne tj. obniżona tolerancja na bodźce motoryczne (podwyższona drażliwość motoryczna związana z nocyceptywna impulsacją do rogów tylnych rdzenia kręgowego), osłabienie oraz kurcze mięśni.

Pozostałe kryteria

Do pozostałych kryteriów diagnostycznych które pozwolą nam stwierdzić że możemy mieć do czynienia z mięśniowo-powięziowym zespołem bólowym należą, zgłaszane przez pacjenta bądź obserwowane w trakcie badania:

• dysfunkcje motoryczne tj zaburzenie optymalnej rekrutacji motorycznej (zmniejszenie siły mięśniowej), obniżenie tolerancji na bodźce motoryczne (podwyższona drażliwość motoryczna), kurcze mięśni;
• zaburzenia czuciowe tj. parestezje, dysestezje, allodynia, hyperalgezja, dyskineza;
• ból o którym poniżej;
• występowanie objawów o charakterze neurogennym bez zaburzeń neurologicznych tj. zmniejszenie siły mięśniowej, osłabienie odruchów ścięgnistych zaburzenie czucia precyzyjnego czyli epikrytycznego.[push h=”20″]

Jakie są objawy punktów spustowych

Oprócz wyżej wymienionej grupy objawów częstym problemem z którym zgłaszają się pacjenci do gabinetów fizjoterapeutycznych czy osteopatów jest ból. Najczęściej ma charakter rwący, głęboki, pulsującym ściskający, rozpierający który jest słabo ograniczony. Niektórzy pacjenci zgłaszają również uczucie mrowienia skóry. Bardzo często ból jest rzutowany, co sprawia, że odczuwalny jest w innym miejscu niż występuje źródło bólu. Podczas ucisku na punkt spustowy ból przybiera gwałtowną, formę, często promieniując do innych struktur ciała. Dolegliwości bólowe nasilają się zazwyczaj po wysiłku, długotrwałym pozostawaniu w jednej pozycji lub schematycznym powtarzaniu tych samych czynności.[push h=”20″]

Występowanie punktów spustowych

Punkty spustowe mogę lokalizować się w każdym mięśniu. Często występują w skupiskach. W terapii kluczowe znaczenie ma odnalezienie i uwolnienie najbardziej aktywnego punktu w obrębie całej grupy, gdyż to on odpowiada za najsilniejsze dolegliwości bólowe oraz powoduje powstawanie tzw. punktów satelitarnych. Należy pamiętać, że prawidłowo wykonana terapia aktywnych punktów spustowych zazwyczaj dezaktywuje pozostałe punkty satelitarne.

Hipotez dotyczących powstawania punktów spustowych jest wiele od neuropatycznej zaproponowanej przez Gunn’a według której głównym czynnikiem sprawczym jest choroba bądź dysfunkcja układu nerwowego. Przez hipotezę „kryzysu energetycznego zaproponowanego przez Simons i Travell która w 2004 roku zostałą zebrana w całość i przedstawiona jako „zintegrowana hipoteza punktów spustowych” która skupia się na złożoności procesów które się wzajemnie napędzają i podtrzymują. Po hipotezę Hocking’a która zakłada powstawanie punktów spustowych w wyniku utrzymania potencjału czynnościowego przez błonę komórkową (w momencie osiągnięcia plateau) miocytu bez kolejnego pobudzenia synaptycznego.

Odpowiednia diagnoza jest kluczem do Twojego sukcesu!

Zapewne wiesz, że wyróżniamy także punkty spustowe zlokalizowane w innych tkankach ( skóra, tkanka tłuszczowa, okostna, ścięgna, więzadła, torebka stawowa).

A czy wiesz, że aktywny punkt spustowy umiejscowiony na więzadle krzyżowo- guzkowym, który odpowiada za dolegliwości bólowe promieniujące wzdłuż kończyny dolnej aż do łydki może być błędnie diagnozowany i leczony jako rwa kulszowa?

Podobna sytuacja może mieć miejsce w przypadku dolegliwości w okolicy pachwin i w rejonie zewnętrznej części biodra, które bardzo łatwo skojarzyć jako zapalenie kaletki nadkrętarzowej. Doświadczony terapeuta jednak wie, że za podobne objawy może odpowiadać aktywny punkt spustowy zlokalizowany na więzadle biodrowo- lędźwiowym.

Nie trać czasu na błędną diagnostykę i bezskuteczną terapię. Za  szereg dolegliwości bólowych odpowiadają  nieprawidłowości na poziomie mięśniowym.  Zapisz się na praktyczny kurs terapii punktów spustowych  dedykowany dla fizjoterapeutów, studentów fizjoterapii, rehabilitantów, osteopatów i poznaj metody lokalizacji, palpacji i terapii punktów. W razie pytań firma Centrum Wiedzy Praktycznej pozostaje do Twojej dyspozycji: 609-808-407.

Punkty spustowe najczęściej występują w:

• mięśniach okolicy pośladkowej- głównie w górno-bocznym rejonie czyli mięśniu pośladkowym średnim, jednakże mogą pojawiać się w innych mięśniach tej okolicy np. mięśniu gruszkowatym;
• mm okolicy szyi i karku – głównie mięśnie czworoboczne, dźwigacze łopatek, pochyłe – powodując np. zespół górnego skrzyżowania(upper cross syndrome) czy górnego otworu klatki piersiowej (TOS – thoracic outlet syndrome)
• mięśniach okolicy barku- często w tylnej części, odpowiadają za bolesność i ograniczenia ruchomości;
• Głowa – punkty spustowe mogą umiejscawiać się w różnych mięśniach głowy, jednak najczęściej występują w mięśniach skroniowych. Może objawiać się napięciowymi bólami głowy, migrenami, oraz promieniującym bólem do zębów;
• Przednia okolica szyi – punkty spustowe tej okolicy najczęściej występują w mięśniu mostkowo- obojczykowo- sutkowym oraz mięśniach pod żuchwą – powodując bóle głowy, zębów.
• Okolicą pachową – bardzo często w mięśniu zębatym przednim i podłopatkowym – powodując różnego ból i ograniczenia dotyczące kończyny górnej.

To oczywiście jedynie przykłady miejsc występowania punktów spustowych.

Punkty spustowe diagnoza i leczenie.

Rozpoznanie punktów spustowych wymaga od fizjoterapeuty/osteopaty bardzo dużego doświadczenia. Często zdarza się, że ból z którym zgłasza się pacjent ma charakter rzutowany przez co niejednokrotnie jako źródło wskazywane jest inne miejsce, co zdecydowanie utrudnia diagnozę. Bardzo ważny jest w tym miejscu szczegółowy wywiad z pacjentem oraz precyzyjne badanie palpacyjne.

Punkty spustowe identyfikowane są najczęściej za pomocą:

• palpacji płaskiej, która polega na wywieraniu kciukiem lub innym palcem ucisku na mięsień, dociskając go w kierunku do kości, która leży głębiej

lub

• palpacji szczypcowej, w której terapeuta uciska dany mięsień pomiędzy palcami.

Eliminacja punktów spustowych

Kiedy już punkty spustowe zostaną zlokalizowane istotna jest ich eliminacja. Przede wszystkim z uwagi na dyskomfort jaki spowodowany jest bólem, ale nie tylko.

Impulsacja związana w drażnieniem nocyceptorów w szczególności związana z aktywnymi jak również z latencyjnymi punktami spustowymi może doprowadzać do ośrodkowego uwrażliwienia (centralnej sensytyzacji). To z kolei będzie doprowadzało do obniżenia tolerancji na bodźce zewnętrzne. Kolejnym elementem jest zmiana wzorca ruchu poprzez zmiany wynikające z osłabieniu mięśni/mięśnia, w którym znajduje się punkt spustowy, co wpływa na sposób w jaki się poruszamy.

Organizm wprowadza patologiczne wzorce, aby uniknąć dolegliwości bólowych bądź ze względu na osłabienie siły mięśniowej, które z kolej prowadzą do powstawania następnych punktów spustowych oraz przeciążania innych tkanek wchodzących w skład narządu ruchu. W konsekwencji dysfunkcja rozprzestrzenia się na pozostałe struktury.

Przystępując do terapii punktów spustowych musimy przede wszystkim posiadać wiedzę na temat powiązania poszczególnych mięśni ze zgłaszanymi przez pacjenta objawami oraz technik jakie należy wówczas zastosować.

Terapia punktów spustowych

Po zlokalizowaniu punktów spustowych należy wdrożyć odpowiednią terapię, która może polegać na zastosowaniu:

• Dry Needling czyli suchej igłoterapii;
• Terapii manualnej tkanek miękkich (mobilizacje mięśniowo-powięziowe);
• Technik pozycyjnego rozluźnienia;
• Technik Energizacji Mięśniowej;
• Kinesiology taping.

Należy również pamiętać że mięśniowo-powięziowe zespoły bólowe często współwystępują z innymi chorobami gastroenterologicznymi, neurologicznymi, uroginekologicznymi, endokrynologicznymi, sercowo-naczyniowymi czy dróg oddechowych. Oznacza to że MPS jest wówczas częścią ogólnego stanu zdrowia a jego udział w obrazie chorobowym może być różny co trzeba wiedzieć planując terapie..,