Przyczyny
Zdecydowanie największą część przypadków złamania obojczyka stanowią upadki na bok lub na wyprostowaną rękę (przeniesienie energii wzdłuż łańcucha biokinematycznego). Do takich urazów najczęściej dochodzi podczas uprawiania sportu. Innym mechanizmem odpowiadającym za złamania obojczyka są bezpośrednie uderzenia (np. podczas wypadków komunikacyjnych lub też w czasie sportów kontaktowych np. boks, rugby). Do złamania obojczyka może dojść u noworodka podczas porodu. Czynnikiem sprzyjającym jest niewątpliwie makrosomia, jak również miednicowe położenie płodu lub też stosunkowo zbyt duży rozmiar płodu względem rozmiaru kanału rodnego. W okresie dziecięcym powszechne są złamania typu „zielona gałązka”, podczas których nie dochodzi do przemieszczenia elementów kostnych, a ciągłość okostnej zostaje zachowana.
Anatomia
Obojczyk jest kością długą (u osoby dorosłej jego długość wynosi ok 15 cm), która kształtem przypomina literę S. Należy do kości, które kostnieją najwcześniej.
Anatomicznie może zostać podzielony na:
- trzon- strefa środkowa
- koniec mostkowy (bliższy), który cechuje się siodełkowatą powierzchnią stawową mostkową, przylegającą do wcięcia obojczykowo-mostkowego.
- koniec obojczykowy (dalszy), który zakończony jest małą, płaską powierzchnią stawową, która łączy się z powierzchnią stawową wyrostka barkowego łopatki.
Strukturalnie w swojej budowie obojczyk w znacznej części zbudowany jest z istoty gąbczastej, pokrytej warstwą istoty zbitej.
Obojczyk wchodzi w skład obręczy barkowej, która stanowi kompleks składający się z pięciu stawów oraz tkanek miękkich, które go otaczają.
Wspomniane stawy to:
- Staw ramienno-łopatkowy o dwóch powierzchniach stawowych pokrytych chrząstką szklistą (główny staw anatomiczny)
- Staw podbarkowy (staw fizjologiczny) składający się z dwóch powierzchni.
- Staw żebrowo-łopatkowy
- Staw barkowo-obojczykowy
- Staw mostkowo-żebrowo-obojczykowy.
Mechanizm urazów
Urazy obojczyka mogą zostać podzielone na trzy grupy. Pierwsza- najczęściej występująca dotyczy środkowej części obojczyka. Drugą grupę (ok 15 %) stanowią złamania dalszej części, zaś trzecia dotyczy urazów w obrębie części bliższej. Za najczęstszą przyczynę złamań uważa się działanie dużej siły, podczas której dochodzi do rozdzielenia końców złamanej kości oraz przemieszczenia odłamków, które wówczas powstały. Jeśli mamy do czynienia z dużym przemieszczeniem odłamków, wówczas dochodzi do nakładania się ich i w rezultacie skrócenia obojczyka. Powstałe skrócenie ma negatywny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie nie tylko obojczyka ale całej obręczy barkowej, bowiem osłabia siłę mięśniową, ogranicza zakres ruchu oraz wywołuje dolegliwości bólowe.
Leczenie
Złamania obojczyka zwykle leczy się zachowawczo. Niemniej jednak istnieje określona grupa złamań np. gdzie doszło do istotnego przemieszczenia odłamów, ich skrócenia, lub jeśli nie ma możliwości dokonania skutecznej zamkniętej repozycji, gdzie konieczne jest leczenie operacyjne.
Podczas leczenia fizjoterapeutycznego należy pamiętać, że proces usprawniania (zwłaszcza po operacji ) powinien przebiegać wieloetapowo i być indywidualnie dopasowany do możliwości pacjenta. Terapia powinna być dopasowana w taki sposób, aby przywrócić utracone funkcje barka, mianowicie: ruchomość, siłę mięśniową oraz stabilność w obrębie całego kompleksu stawowego obręczy barkowej. W początkowym etapie leczenia warto zastosować techniki tkanek miękkich jak również Kinesiology Taping. Z pomocą tej metody możemy ustabilizować cały kompleks stawowy obręczy barkowej. Ponadto technika ta ma na celu tonizację mięśni, które oddziałują na staw barkowy i łopatkę jak również działanie przeciwbólowe. Wdrażając rehabilitację ruchową zaczynamy od prostych ćwiczeń w stawie ramienno- łopatkowym bez obciążenia zewnętrznego. Stopniowo wdraża się program mający na celu zwiększenie mobilności łopatki. W tym miejscu z powodzeniem fizjoterapeuta może zastosować szeroką gamę technik terapii manualnej. Doskonale sprawdza się tutaj terapii manualnej tkanek miękkich między innymi techniki pracy mięśniowo-powięziowej jak również typowo powięziowe. W szczególności należy zadbać o prawidłowe napięcie mięśni piersiowych, mięsień podłopatkowy, czworoboczny oraz mięśnie stożka rotatorów. Ponadto bardzo przydatne są modele terapeutyczne PNF, gdzie fizjoterapeuta dysponuje różnorodnością technik np. rytmicznej stabilizacji. W kolejnym etapie zaleca się wprowadzenie ćwiczeń w otwartym łańcuchu kinematycznym. Bardzo ważną rolę odgrywa mobilność obojczyka w tym celu możemy wprowadzić terapię manualną tj. mobilizacje stawów mostkowo-obojczykowego i obojczykowo-barkowy. Dodatkowo techniki tkanek miękkich skierowane na mięśnie piersiowe, podobojczykowy i czworoboczny w celu przywrócenia ruchu rotacji obojczyka w osi długiej celem przywrócenia pełnego zakresu ruchu kompleksu barkowego. Podczas terapii nie należy zapominać o ogólnym treningu pozostałych części ciała.
Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą kursów dla fizjoterapeutów. Szczegóły w zakładce kursy i szkolenia oraz pod numerem 609-808-407
.,…