Terapia manualna w leczeniu zespołu mięśnia gruszkowatego
Coraz częściej można spotkać osoby narzekające na silny ból pośladka, który w znacznym stopniu wyklucza normalne funkcjonowanie. Dokuczliwy ból może dotyczyć samego pośladka lub też promieniować do stawu biodrowego a nawet wzdłuż kończyny dolnej. Dolegliwością bardzo często towarzyszy uczucie drętwienia.
Objawy najczęściej nasilają się w czasie chodu lub dłuższego siedzenia na twardym podłożu. Niejednokrotnie objawy nadmiernego napięcia mięśnia gruszkowatego mogą być mylnie diagnozowane jako atak rwy kulszowej.
Zapraszamy do lektury poniższego tekstu, w którym opisujemy mechanizm powstawania patologii, typowe objawy oraz techniki terapii manualnej wskazane w procesie leczenia dysfunkcji.
Uwarunkowania anatomiczne
Przyczep początkowy mięśnia gruszkowatego znajduje się na brzusznej stronie kości krzyżowej i górnej krawędzi wcięcia kulszowego większego. Następnie przechodzi przez otwór kulszowy większy gdzie dzieli go na otwór podgruszkowaty oraz nadgruszkowaty. Jeśli chodzi o przyczep końcowy to usytuowany jest na tylnej stronie wierzchołka krętarza większego kości udowej. Mięsień gruszkowaty jest unerwiony przez gałązki splotu krzyżowego (L5, S1‐S5).
Mięsień gruszkowaty jest wyczuwalny palpacyjnie u osób szczupłych. Działanie mięśnia gruszkowatego uzależnione jest od kąta zgięcia stawu biodrowego. Działa on jako czysty odwodziciel uda przy zgięciu stawu biodrowego do 60°, natomiast poniżej kąta 60° powoduje także rotację zewnętrzną uda. Z rotacją wewnętrzną uda mamy doczynienia powyżej kąta 60°.
W prawidłowych warunkach anatomicznych nerw kulszowy jest usytuowany pod mięśniem gruszkowatym. Niemniej jednak w 10– 20% przypadków nerw kulszowy przechodzi przez brzusiec mięśnia gruszkowatego, który wówczas składa się z dwóch, a nawet trzech głów. Skurcz włókien mięśniowych może powodować ucisk na nerw, co wywołuje ból. Z kolejną anomalią mamy doczynienia w sytuacji kiedy mięsień gruszkowaty jest przebity nerwem strzałkowym wspólnym. W powyższym przykładzie nerw strzałkowy łączy się z nerwem piszczelowym dopiero na zewnątrz miednicy.
Objawy
Jak już zostało wspomniane do typowych objawów zespołu mięśnia gruszkowatego zaliczamy ból (głęboki, przeszywający, bardzo wyraźny) w okolicy biodra, promieniujący do pośladka, niekiedy nawet do kończyny dolnej. Objawom tym często towarzyszy uczucie drętwienia. Ból wynikający z powyższej patologii utrudnia chodzenie, szczególnie dokuczliwy jest podczas wchodzenia po schodach, a także przy schylaniu się na prostych nogach. Oprócz uciążliwych dolegliwości bólowych charakterystyczną cechą schorzenia jest ograniczenie rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym, co sprawia, że staw biodrowy w pozycji spoczynkowej przyjmuje ustawienie w rotacji zewnętrznej. Nieleczone schorzenie może doprowadzić do powstawania poważnych nieprawidłowości. Przewlekły przykurcz mięśnia gruszkowatego może w konsekwencji odpowiadać za funkcjonalną asymetrię kończyn dolnych. Patologia ta często jest błędnie diagnozowana jako zablokowanie stawu krzyżowo-biodrowego. Dysfunkcja często może prowadzić do odruchowego zaniku mięśni pośladkowych (w tym małego i średniego), które z kolei odgrywają szczególną rolę w stabilizacji miednicy.
Powstawanie zespołu mięśnia gruszkowatego
Dysfunkcja powstaje w rezultacie anomalii mięśni, polegających na przykurczu bądź też wzmożonego napięcia mięśnia gruszkowatego. Oprócz tego może być następstwem dyskopatii bądź hiperlordozy. Na rozwój zespołu nie pozostają obojętne również kwestie takie jak: przebyta endoprotezoplastyka stawu biodrowego, ciąża, kostniejące zapalenie mięśni, przeciążenia będące wynikiem niewłaściwie podejmowanych aktywności fizycznych, jak również różnice w długości kończyn dolnych.
Terapia manualna w leczeniu zespołu mięśnia gruszkowatego
Terapia manualna może być skuteczną metodą leczenia zespołu mięśnia gruszkowatego. Niemniej jednak czynnikiem determinującym efektywność postepowania terapeutycznego jest jednak właściwa diagnoza i prawidłowe rozpoznanie powyższej jednostki chorobowej. Przeprowadzona diagnostyka powinna być ukierunkowana na różnicowanie zespołu rzekomokorzeniowego i rzeczywistego konfliktu dyskowo‐korzeniowego. Istotna role w tym procesie odgrywają testy funkcjonalne, badanie palpacyjne i dokładna obserwacja objawów. Właściwe leczenie powinno polegać na wyeliminowaniu dysfunkcji oraz tkliwości tkanek poprzez redukowanie ucisku mięśnia gruszkowatego.
W tym miejscu pomocne są techniki osteopatyczne. Bez wątpienia możemy posłużyć się wybranymi technikami, do których należy: mobilizacja stawu krzyżowo‐biodrowego, MET (techniki energii mięśniowej), stretching, poizometryczna relaksacja, rozluźnianie pozycyjne, masaż funkcjonalny i poprzeczny mięśnia gruszkowatego. Ponadto wskazana jest także neuromobilizacja nerwu kulszowego, autorozciąganie mięśnia gruszkowatego.
Tym co wyróżnia techniki osteopatyczne i terapię manualną jest wysoki stopień bezpieczeństwa oraz fakt, iż są one nieobciążające dla pacjenta.
Nie należy dopuszczać do sytuacji, w której dysfunkcja przejdzie w stan przewlekły. Zaniedbanie generuje ryzyko wielu powikłań jak również sprawia, że proces terapii stanie się znacznie dłuższy.
Zapraszamy fizjoterapeutów, osteopatów, chiropraktyków, lekarzy na praktyczne kursy. Więcej informacji znajdziecie Państwo pod numerem telefonu: 609-808-407 oraz na naszej stronie https://kursydlafizjoterapeutow.pl/kursy-i-szkolenia/
.