Wykorzystanie koncepcji PNF w procesie usprawniania pacjentów z niedowładem połowicznym po przebytym udarze.
Koncepcja PNF ( Prorioceptive Neuromuscular Faciliation torowanie nerowowo – mięśniowe) to zbiór zasad, procedur oraz technik pracy z pacjentem. Głównym celem terapii PNF jest praca nad zaburzoną funkcją.
Zasady PNF odnoszą się do holistycznego podejścia do chorego, tak więc duży nacisk kładzie się na wykorzystywanie w terapii zdrowych i silnych regionów ciała pacjenta. Dzięki temu dochodzi do maksymalnego wykorzystania rezerw, które tkwią w organizmie, stymulując w sposób bezbolesny do dalszego działania. Koncepcja PNF ma bardzo szeroki zakres oddziaływania. Dzisiejszy wpis chcieliśmy poświęcić wykorzystaniu koncepcji PNF w procesie usprawniania pacjentów z niedowładem połowicznym po przebytym udarze. Udar mózgu jest bardzo poważną chorobą naczyniową mózgu. Udar może powstać w skutek krwotoku z naczynia, które zaopatruje mózg lub jako rezultat zatoru tętnic mózgowych.
Główne przyczyny prowadzące do udaru to miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, sercowo-pochodne zatory mózgu, zaburzenia lipidowe, cukrzyca.
Udar niejednokrotnie prowadzi do śmierci pacjenta lub dotkliwej ułomności. Problemu jakich może doświadczyć pacjent po udarze z hemiplegią (porażenie połowy ciała) to m.in.:
- zaburzenia percepcji ciała, przestrzeni;
- zaburzenia napięcia mięśniowego;
- zaburzenia czucia
- zaburzenia koordynacji, równowagi;
- zaburzenia ruchomości;
- selektywność
W terapii powyższych zaburzeń z powodzeniem można zastosować koncepcję PNF, której różnorodność pozwala stosować odpowiednie wzorce ruchowe dobrane indywidualnie do potrzeb pacjenta, jak również sprzyja realizacji założonego w danym etapie programu usprawniania.
Schemat terapii PNF opiera się na elementach:
- pozycja wyjściowa;
- zasady główne;
- techniki;
- wzorce ruchowe
Przykłady zastosowania koncepcji PNF w rehabilitacji pacjentów borykających się z niedowładem połowicznym:
1. Niesprawny układ czucia głębokiego jako główna przyczyna upośledzenia aktywności W sytuacji powyższej zgodnie z koncepcją PNF wykorzystujemy techniki takie jak:
- odtwarzanie ruchu
- rytmiczne pobudzanie ruchu
Wykorzystujemy tu opór manualny, bowiem poprzez pracę ze strukturą zajętą przeciwko oporowi w dużym stopni pobudza proprioreceptory. Podczas terapii rekomenduje się wspomaganie bodźcami wzrokowymi, które w późniejszej fazie, wraz z poprawą stanu chorego można wyłączyć na rzecz mocniejszej stymulacji czucia głębokiego.
2. Jeśli mamy do czynienia z nieprawidłową regulacją napięcia mięśniowego ( która najczęściej przejawia się wygórowanym napięciem na obwodzie, a także proksymalnym osłabieniem) kluczową rolę odgrywają właściwe pozycje ułożeniowe. W celu redukcji napięcia zgodnie z koncepcją PNF zaleca się zwiększenie płaszczyzny podporu pod kończyną zajętą. Należy zabezpieczyć staw barkowy ( ustawienie łopatki w protrakcji). Regulacja napięcia mięśni przedramienia oraz ręki zajętej kończyny możliwa jest poprzez umieszczenie w dłoni przedmiotu np. kijek bądź ręcznik. Jeśli chodzi o zastosowanie odpowiednich wzorców to w zależności od kondycji chorego możemy posiłkować się wzorcem masywnego zgięcia (przez depresję przednią łopatki i elewację przednią miednicy części pośrednio zajętej ). Wzorzec ten koncepcji PNF zaleca się pacjentom w ciężkim stanie. W przypadku chorych będących w lepszej kondycji zdrowotnej, którzy wymagają pracy nad aktywnością chodu zaleca się stosownie wzorców naprzemiennych ( depresja tylna łopatki oraz elewacja przednia miednicy ). Działanie takie wywoła :
- naprzemienne ruchy w tułowiu;
- dolne aktony mięśni brzucha zostaną zaktywizowane z jednoczesnym skróceniem tułowia strony pośrednio zajętej
3. Jeśli Twój pacjent po przebytym udarze chodzi jednak przeprostowuje kolano w fazie loading response oraz mid stance można rozważyć wdrożenie ćwiczenia kontroli kolana. Początkowo chory może zginać je oraz prostować ( lub tylko ograniczyć się do kontrolowania jego prawidłowej pozycji) wykorzystując wzorce łopatki i miednicy lub wzorce kończyny górnej i dolnej w pozycji leżenia na boku. Warto także wspomnieć, że osłabione mięśnie brzucha bardzo często powiązane są z przyczyna przeprostu stawu kolanowego w fazie podporowej. Za powyższą nieprawidłowość może odpowiadać również zbyt sztywny mięsień trójgłowy łydki. Dlatego też zaleca się odpowiednie wzmacnianie mięśni brzucha. W tym celu zgodnie z koncepcją PNF możesz zastosować depresję tylną miednicy ( strona pośrednio zajęta ) –pacjent leży na niedowładnym boku oraz wzorce dolnego tułowia (bilateralne wzorce kończyn dolnych).
Niniejszy artykuł opisuje jedynie niektóre, wybrane zagadnienia z koncepcji PNF w odniesieniu do rehabilitacji pacjentów z niedowładem połowicznym jako wynik przebytego udaru. Celem artykułu jest wskazanie niektórych pomysłów na ćwiczenia. Artykułu nie należy traktować jako gotową receptę na terapię.
Aby dowiedzieć się więcej na temat techniki PNF Centrum Wiedzy Praktycznej zaprasza na kurs PNF Podstawowy prowadzony przez Sebastiana Walczyka instruktora IPNFA.
Więcej informacji pod numerem 609808407 oraz na naszej stronie..